KAMU İHALE GENEL TEBLİĞİ HAKKINDA ÇMO GÖRÜŞÜ
1-ALT YÜKLENİCİLİK İLE İLGİLİ DEĞİŞİKLİK KONULARI
Yapım işleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği 39 madde 5.Fıkra değişiklileri hakkında
a)- İş deneyim Belgesi tutarının ihalelerde teklif edilen bedelin %25‘inden az %75‘inden fazla olmaması teklif edilmektedir:
Bu değişiklik ilk yaklaşımda kabul edilebilir görülmektedir; ancak nitelikli mühendislik işlerinde bu oranın değerlendirilmesi idarelerce uygun bir yöntemle yapılmalıdır.
İdareler ihalelerde oranı belirlerken hangi kriterleri esas alacaklarını tanımlamamıştırlar. Yüksek düzeyde uzmanlık gerektiren işlerde %25 gibi bir oran işin ihale sürecinde bir sorun çıkarmasa bile yapım aşamasında sıkıntılar meydana getirmektedir.
Bu anlamda oranların belirlenmesinde bir hesaplama yöntemi ayrıca belirlenmelidir.
b)- Bu kısım için de bir önceki kısımdaki görüşleri tekrar edebiliriz.
Madde X -3 –b kısmında ana yüklenicilerin, alt yüklenicilere yaptırdığı işlerden %20 oranında ve kendi yaptığı işlerin de tamamı toplanarak iş deneyim belgesine sahip olabilecekleri belirtilmektedir.
Bu pratik uygulama ile alt yüklenicilere işin doğrudan yaptırılması avantajı ana yüklenici tarafından ortadan kalkmaktadır. Ana yükleniciler, işin yapımında alt yüklenici sözleşmesi yerine tedarikçilerden temin ederek işin yapımına gideceklerdir. Bu da işin yapımı sırasında bir ticari kaos ortaya çıkarmaktadır. Özellikle SGK primleri yönünden basit ve sade yöntemler yerine karmaşa meydana gelmektedir.
Genelde alt yüklenicilerin işin tamamlamasını yapamadığı gerçeğinden hareket ile, ana yüklenici sorumluluklarını alt yükleniciler taşımadığından bu oranların analizine dikkat edilmelidir. İhalenin yapım aşamasında sağlıklı tamamlanmasında %20 oranının nedenleri ve avantajları anlaşılamamıştır.
18.1 Maddesinde belirtilen %50 oranı oran olarak belirlenmemelidir. Bunun yerine uzmanlık konusu ile ilgili kısımların parasal değeri esas alınmalıdır. Örneğin bir arıtma tesisi inşaatında %50 oranında inşaat işi, %30 oranında mekanik işler, %20 oranında elektrik işleri var ise mekanik alt yükleniciye %30‘luk kısım yaptırılabilmelidir. Başlangıçta belirlenecek bir oran ihalenin içeriğini temsil etmeyecektir.
Bu maddede belirtilen "İşin bir kısmının Alt yüklenici yaptırılmasının zorunlu tutulması" durumu tanımlanmaktadır. Bu, işin özünde çelişkiler meydana getirmektedir. İhalede vazgeçilmez esas olan iş deneyim belgesi ruhuna aykırılık oluşturmaktadır. Örneğin Ana yüklenici tarafından iş deneyim belgesine uygun olarak alınan bir ihale; zorunlu olarak alt yükleniciye yaptırılmasında iş deneyim belgesi özü kaybolmaktadır. Zorunlu olarak alt yükleniciye yaptırılacak işlerde iş deneyim belgesine ihtiyaç duyulmamaktadır. Bu durumda deneyimli ana yüklenici yerine deneyimsiz alt yükleniciler zorunlu olarak tercih ediliyor şeklinde bir uygulama ile karşı karşıya kalınacaktır.
Zorunlu alt yüklenicilik ancak işin içinde farklı meslek gruplarının işleri olması halinde kısmen alt yükleniciye yaptırılması düşünülebilir. Örnek olarak bir arıtma tesisi ihalesinde İş deneyim belgesi olarak Çevre Mühendisliği diploması veya AXI iş deneyim belgesi kullanılmaktadır. Ancak iş kapsamında bulunan Elektrik işleri ile ilgili ,sadece elektrik işleri için alt yüklenici kullanabilir ,pratikte zaten bu işin çözümü de böyle olmaktadır. Ancak teknik personel kısmında Elektrik Mühendisi istendiğinden Elektrik işlerini yine ana yüklenici kadrosunda bulunan elektrik mühendisi disiplini ile çözebilir.
Zorunlu Alt yüklenici tanımı ile Mühendisin önemi ortadan kalkacaktır.
18.2.1 Maddesinde Alt yüklenici iş deneyim belgesi oranı %25 olarak tanımlanmıştır. Ancak Bu kısımda diplomanın iş deneyim belgesi olarak kullanılması da anlaşılmakta olmasına rağmen vurgulayıcı olması açısından özellikle tanımlanmalıdır.
18.2.2 Maddesinde istenen alt yüklenici Ciro su oranları belirtilmemiştir. Bu maddeden tüm işlerde Ciro istenmesi şeklinde anlaşılmaktadır. Ancak belli bedellere kadar ana yükleniciden de Ciro istenmemesine rağmen alt yüklenici den Ciro istenmesi bir çelişki oluşturmaktadır.
SONUÇ OLARAK
İhalelerde Mühendislik diplomasının kullanılması teşvik edilmelidir. Uygulama projelerindeki hatalar özellikle ihalelerin uygulama aşamasında zor durumlar ortaya çıkarmaktadır. Bunların sağlıklı çözümü ancak mühendislik inisiyatifi mümkün olmaktadır. Mühendislik bilgisine yapım aşamasında özellikle ihtiyaç duyulmaktadır.
İhalelerde en önemli hatalar Teknik personel kısmında yapılmaktadır. İşin niteliğine göre teknik personel listesi mutlaka tanımlanmalıdır.